Οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες είναι μια ανομοιογενής ομάδα διαταραχών που εκδηλώνονται με σοβαρές δυσκολίες στην εκμάθηση και χρήση του λόγου, της ανάγνωσης, της γραφής, της λογικής σκέψης και των μαθηματικών. Οι διαταραχές αυτές θεωρούνται εγγενείς στο άτομο και οφείλονται σε κάποια δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος που φαίνεται πως επηρεάζει την επεξεργασία των ερεθισμάτων και των πληροφοριών που δέχεται το παιδί από το περιβάλλον του.
Υπάρχουν τριών
ειδών Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (Ε.Μ.Δ.) και αυτές είναι οι εξής:
Ειδική
Μαθησιακή Δυσκολία στην Ανάγνωση (Δυσλεξία): όπου το παιδί
παρουσιάζει σημαντική απόκλιση στην αναγνωστική του ικανότητα απ’ αυτό που
αναμένεται βάσει της ηλικίας του, της εκπαίδευσής του και των νοητικών του
ικανοτήτων.
Ειδική
Μαθησιακή Δυσκολία στη Γραφή και τη Γραπτή Έκφραση: όπου
το παιδί παρουσιάζει σημαντική απόκλιση στην ικανότητα γραφής και γραπτής
έκφρασης απ’ αυτό που αναμένεται πάλι βάσει της ηλικίας του, της εκπαίδευσής
του και των νοητικών του ικανοτήτων.
Ειδική
Μαθησιακή Δυσκολία στα Μαθηματικά: όπου το παιδί παρουσιάζει
σημαντική απόκλιση στην επίδοσή του στα μαθηματικά απ’ αυτό που θα ήταν
αναμενόμενο για την ηλικία του, την εκπαίδευσή του και τη νοητική του
ικανότητα.
Οι
παραπάνω δυσκολίες είναι δυνατό να εμφανίζονται μεμονωμένες ή να συνυπάρχουν.
Κατά
κανόνα οι Ε.Μ.Δ. εντοπίζονται από τους γονείς ή τους εκπαιδευτικούς όταν τα
παιδιά φτάνουν στο σχολείο και συχνά μάλιστα αφού πρώτα έχουν ταλαιπωρηθεί σε
αρκετές βαθμίδες του. Για να τεθεί δε η διάγνωση μιας ειδικής μαθησιακής
δυσκολίας το παιδί πρέπει να έχει ολοκληρώσει τη β’ τάξη του δημοτικού έτσι
ώστε να θεωρηθεί ότι έχει εκτεθεί πρώτα σε μια συστηματική εκπαιδευτική
διαδικασία και ότι του έχει δοθεί επαρκής χρόνος για να αναπτύξει τις
ικανότητές του.
Οι χαρακτηριστικές
δυσκολίες που συναντάμε στους μαθητές με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες
είναι οι παρακάτω:
Ανάγνωση: ο
μαθητής διαβάζει ένα-ένα τα γράμματα ή συλλαβίζει. Κάνει αντικαταστάσεις,
παραλείψεις ή προσθέσεις γραμμάτων / συλλαβών. Διαβάζει μόνο την αρχή ή μόνο το
τέλος ή την αρχή και το τέλος μιας λέξης παραλείποντας τις μεσαίες συλλαβές.
Δεν τονίζει σωστά και δεν τηρεί τα σημεία στίξης. Χάνει τη σειρά που διαβάζει
μέσα σε ένα κείμενο. Συναντά δυσκολίες κατανόησης και άλλα.
Γραφή /
γραπτή έκφραση: Δυσκολεύεται στο σχηματισμό των γραμμάτων και στην οργάνωση του
γραπτού του στο χώρο (π.χ. γράφει πάνω ή κάτω από τη γραμμή του
τετραδίου). Αντικαθιστά κάποια γράμματα με άλλα, παραλείπει ή προσθέτει
γράμματα και συλλαβές. Δεν τηρεί τις αποστάσεις μεταξύ των λέξεων. Κάνει μίξη
κεφαλαίων και μικρών. Δεν τονίζει τις λέξεις και δε χρησιμοποιεί τα σημεία
στίξης. Κάνει αρκετά και επανειλημμένα ορθογραφικά λάθη παρόλο που ενδέχεται να
γνωρίζει ορθογραφικούς κανόνες. Έχει φτωχό λεξιλόγιο, κάνει συντακτικά λάθη και
άλλα.
Μαθηματικά: Δυσκολεύεται
στην κατανόηση μαθηματικών όρων και εννοιών. Δεν μπορεί να αποκωδικοποιήσει
αριθμητικά σύμβολα και προβλήματα. Ξεχνάει κρατούμενα ή δεν παρατηρεί τα
σύμβολα των πράξεων. Δυσκολεύεται να μάθει την προπαίδεια, τις ακολουθίες
αριθμών, μαθηματικών βημάτων και άλλα.
Εφόσον
ένας μαθητής παρουσιάζει αρκετές από τις παραπάνω δυσκολίες, τότε κρίνεται
σκόπιμο να γίνει περαιτέρω διερεύνηση και αξιολόγησή τους από ομάδα ειδικών
προκειμένου να υποστηριχθεί κατάλληλα ο μαθητής τόσο από το οικογενειακό όσο
και από το σχολικό του περιβάλλον.
Ο
έγκαιρος εντοπισμός των μαθησιακών δυσκολιών (είτε πρόκειται για ειδικές
μαθησιακές δυσκολίες, είτε για δυσκολίες οφειλόμενες σε άλλους παράγοντες που
παρεμποδίζουν τη διαδικασία της μάθησης) έχει καθοριστική σημασία για τη ζωή του
παιδιού. Και αυτό συμβαίνει αφ’ ενός επειδή παρέχει ευκαιρίες για βελτίωση της
σχολικής επίδοσής του και καλλιέργεια των δεξιοτήτων του και αφ’ ετέρου γιατί
προλαμβάνει ενδεχόμενα ψυχοκοινωνικά προβλήματα που απορρέουν από τη σχολική
αποτυχία και τη ματαίωση που βιώνει ο μαθητής.
Βάσω Δηράκη
Κλινική Ψυχολόγος
